Landschap en wereldbeeld
Boudewijn Bakker

Van Van Eyk tot Rembrandt.

Het landschap is vanouds een van de populairste onderwerpen in de Hollandse schilderkunst. Een vaak gestelde vraag is of zo’n landschap alleen zichzelf voorstelt of dat het ook een extra betekenis heeft. Om deze vraag te beantwoorden onderzoekt Boudewijn Bakker in dit boek hoe er in de vijftiende, zestiende en zeventiende eeuw werd gedacht over de natuur en over de plaats van de mens en kunstenaar daarin. Een belangrijk kenmerk van het premoderne wereldbeeld is dat alle zichtbare dingen als teken, symbool of gelijkenis kunnen verwijzen naar andere (zichtbare of onzichtbare) dingen, en zo, naast de bijbel, een onuitputtelijk reservoir van geloofswaarheden en levenswijsheden vormen.
Volgens de traditionele opvatting was het de taak van de schilder om deze kennis in picturale vorm zichtbaar te maken voor zijn publiek – vaak ook in de vorm van een panoramisch, quasi-wereldomvattend wereldlandschap, of zelfs alleen een gedeelte daarvan. Die opdracht verklaard niet alleen het befaamde ‘realisme’ van de vroegen Nederlandse schilderkunst, maar ook de sterke voorkeur van kunstenaars en publiek voor het landschap als onderwerp. Het is duidelijk dat het geschilderde landschap, op die manier bekeken, veel meer inhoud heeft dan men gewoonlijk aanneemt.