We zien wel waar het schip strandt
Jan Berns

Zee- en scheepvaarttermen in het dagelijks gebruik.

Welke visser zal nog een spierinkje uitwerpen om een kabeljauw te vangen? Zou een kapitein vandaag de dag nog schoon schip maken? Welke zeeman zoekt er nog spijkers op laag water?

We gebruiken in Nederland veel spreekwoorden en zegswijzen die aan de zee- en scheepvaart zijn ontleend. Dat verwondert natuurlijk niet: spreekwoorden en zegswijzen zijn immers een afspiegeling van onze omgeving. En het water, de zee en de rivieren bepalen sinds mensenheugenis het gezicht van ons land. De wereld van de zee- en scheepvaart heeft dan ook duidelijke sporen in ons dagelijks taalgebruik achtergelaten.

We zien wel waar het schip strandt is een inventarisatie van spreekwoorden en zegswijzen die afkomstig zijn uit de vaktaal van de schippers, vissers en zeelieden en vandaag de dag alleen nog in overdrachtelijke zin worden gebruikt.

Minder bekend, maar zeker even interessant zijn onder meer: Een snoek vangen (per ongeluk met de kleren aan in het water vallen), met een nat zeil thuiskomen (dronken thuiskomen) of de riemen binnenhalen (de zaak laten varen).

jan Berns is verbonden aan het P.J. Meertens-Instituut te Amsterdam als hoofd van de afdeling dialectologie. Hij weet dus van wanten.