Christelijke theologie na Auschwitz
Dr. Hans Jansen

Theologische en kerkelijke wortels van het antisemitisme.

Auschwitz is niet alleen een afschuwelijk gebeuren van de wereldgeschiedenis, maar ook van de kerkgeschiedenis. Auschwitz heeft zijn historische wortels binnen een traditie, die op geen enkele wijze buiten de christelijke erfenis om kan worden verstaan. Op de ‘Evangelische Kirchentag’ te Nürnberg in 1979 werden door de deelnemers tien stellingen betreffende Auschwitz aangenomen, waarvan één luidt, dat Auschwitz nooit begrepen kan worden als wij het van de geschiedenis isoleren. Auschwitz kan alleen in directe samenhang met de Duitse en Europese geschiedenis en met de kerkgeschiedenis worden begrepen.

Auschwitz heeft een voorgeschiedenis in de kerken van Europa. Er bestaat een samenhang tussen het theologische en het kerkelijke anti-judaïsme van het christendom en het racistisch en politiek antisemitisme van het Derde Rijk.

Zesennegentig concilies en honderdveertien pausen hebben in de loop der eeuwen wetten geformuleerd om het Joodse volk bespottelijk en belachelijk te maken, om hen te laten martelen en verbannen, om hun goederen te onteigenen en hen als paria’s van de samenleving te beschouwen.

Daarom behoort Auschwitz niet alleen tot de wereldgeschiedenis maar ook tot de geschiedenis van de theologie en de kerk. Een eerste voorwaarde voor het genezingsproces van het doodzieke Westeuropese christendom is, dat de christelijke wortels van Auschwitz worden onderkend en date historische achtergrond van ‘ de grote dood’ wordt geanalyseerd.