Marcus Aurelius; een biografie
Pierre Grimal

De Romeinen hadden heel wat tijd nodig om zich te verzoenen met de monarchie. Maar de omvang van het Keizerrijk en de burgeroorlogen hadden hun geleerd dat het voor hen het enige mogelijke regime was en de filosofen benadrukten dat het het beste was. Marcus Aurelius nam het op zich hiervan het bewijs te leveren. Hij voerde het Rijk naar zijn hoogtepunt en heeft ons het openhartigste en ontroerendste getuigenis van eenzaamheid van vorsten nagelaten; de Persoonlijke Notities. Als het waar is dat de daden van vorsten de geschiedenis maken, blijven de diepere beweegredenen waardoor ze vaak worden geïnspireerd meestal verborgen. Marcus Aurelius stelt ons in staat een kijkje te nemen achter zijn eigen deugden, die door de historici vaak met een welwillende ironie worden beschouwd, soms zelfs met enige irritatie. Wijsbegeerte, waarachtige vroomheid naar de goden toe, de bewondering en eerbied voor het oude Rome, zaken die lijken te worden bedreigd door de excessen en afwijkingen van een nieuwe godsdienst, waarvan Marcus Aurelius beter dan wie ook de geest kon begrijpen, maken van hem de grootste, de doeltreffendste, de meest menselijke van alle Romeinse keizers en daarom ook degene die ons het meest nabij staat.