Goed boeren (De Agricultura)
Cato

De Romein Cato (234-149 v. Chr.) dankt zijn bekendheid vooral aan de gevleugelde uitspraak ‘Overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden’. Minder bekend is dat van zijn hand een compleet geschrift bewaard is gebleven. Goed boeren (De Agricultura). Het is het oudste Latijnse prozawerk dat overgeleverd is. Tot aan de tijd van Cato was Grieks de taal voor het proza, ook voor de Romeinen.Cato is de eerste die voor dit doel zijn eigen taal hanteert. Natuurlijk is dat goed te merken aan zijn taalgebruik: zijn ruige stijl lijkt in niets op het latere klassieke proza van Cicero. Cato geeft allerhande voorschriften voor het werk op een middelgroot landgoed. Die agrarische vorm was toen in Italië sterk in opmars, en bracht een zekere specialisatie met zich mee, bijvoorbeeld die van druiven- of olijventeelt. Cato probeert de ‘nieuwigheden’ een plaats te geven in de bestaande Romeinse landbouwtradities. Als herenboer beziet hij alles, inclusief werkkrachten, in termen van nut en geld. Deze maar al te herkenbare hardheid is misschien voor de moderne lezer niet de grootste charme van Goed boeren. Het zijn juist de ongewone stijl en denkwijze die dit werk zo bijzonder maken. Daarbij geeft het een fascinerende kijk op het dagelijkse boerenleven in de vroege Romeinse tijd. Zo bevat het recepten voor speciale soorten wijn, gebak en purgeermiddelen, aanwijzingen voor bouwwerkzaamheden en het pekelen van ham, en een reeks unieke toverformules en rituele gebedsteksten. In Cato’s wereld hangt dat nog allemaal samen.