1650: Bevochten eendracht
Willem Frijhoff en Marijke Spies

Hoe Nederlands was Nederland in de Gouden Eeuw? En hoe uniek? Veel auteurs, van Conrad Busken Huet tot Simon Schama, hebben geprobeerd het ‘wonder’ van de Gouden Eeuw te doorgronden. Dit boek is de eerste dwarsdoorsnede van de Nederlandse cultuur, tegen een Europese achtergrond: de politieke cultuur, de stedelijke samenleving, de culturele infrastructuur, het denkleven, de religie, de architectuur, de schone kunsten, de literatuur en de muziek. Als ijkpunt daarvoor is het jaar 1650 gekozen, toen de Vrede van Munster net getekend was en de Republiek der Verenigde Nederlanden de oogst van de oorlog kon binnenhalen.
De Republiek bloeide als nooit tevoren. Maar achter de successen, mogelijkheden en beloften bespeuren we ook de interne spanningen tussen de gewesten, partijen en sociale groepen, de religieuze stromingen, esthetische impulsen en intellectuele opinies. Ze hielden de cultuur in beweging maar maakten 1650 ook tot een keerpunt. In Europees perspectief is het karakter van de Republiek in enkele sleutelbegrippen te vatten: eendracht in verscheidenheid, speelruimte voor andersdenkenden, participatie, onderhandeling en discussie. Zij maakten de uitzonderlijke bloei mogelijk van het denken, het geloofsleven en de kunsten, die de Republiek haar internationale faam bezorgden.