Jacob Bendien 1890-1933
Elina Taselaar

Werk van de Amsterdamse kunstschilder, tekenaar en kunstanalyticus Jacob Bendien (1890-1933) wordt zelden op veilingen aangeboden. En de laatste grote overzichtstentoonstelling van zijn werk werd in 1985 gehouden, in het Centraal Museum. Het lijkt alsof de dichter en kunst- en literatuurcriticus Jan Engelman gelijk heeft gekregen, toen hij in april 1940 schreef: “Afgezien van enkele werken, geloof ik dat men zijn levensarbeid op den duur toch niet anders zal kunnen bekijken dan als een cabinet de curiosités (…).” Engelman vond dan ook dat de aanhangers van Bendien hem in niet geringe mate hadden overschat. Maar bij deze beoordeling zal enige wrok een rol gespeeld hebben; Bendien had de kunstcritici “bijna zonder uitzondering onnoozel” genoemd.

Dat Bendien een rol heeft gespeeld in de kunstwereld, is onmiskenbaar. Zijn streven om ‘innerlijke dingen’, ‘het eigenlijke’ of ‘het wezenlijke’ weer te geven, brachten hem als een van de eerste Nederlanders ertoe schilderijen zonder voorstelling te maken en de werking van de kleuren en de verf op de voorgrond te plaatsen.
Maar het negatieve oordeel van het publiek en de critici heeft er toe bijgedragen dat hij niet lang als abstract (of ‘absoluut’) schilder heeft gewerkt, vermoedt Elina Taselaar die de catalogus bij de tentoonstelling in 1985 heeft geschreven.
Opvallend, of misschien kenmerkend, is dat in die catalogus aan de schilderijen en tekeningen uit de periode 1922-1933 nog maar weinig diepgang wordt meegegeven.