’s Morgens jagen, ’s Middags vissen
Prof. dr. J.H. van den Berg

Zijn nieuwste boek noemt Van den Berg zelf een plaatjesboek. Het boek telt ongeveer negentig niet genummerde bladzijden. Op de helft daarvan zijn inderdaad plaatjes (foto’s en reprodukties) afgedrukt, maar de andere helft is met tekst gevuld. De titel van het boek is ontleend aan Marx, die in Die Deutsche Ideologie een communistische maatschappij schildert, waar ‘die Gesellschaft die allgemeine Produktion regelt und mir eben dadurch möglich macht, heute dies, morgen jenes zu tun, morgens zu jagen, nachmittags zu fischen, abends Viehzucht zu treiben, auch das Essen zu kritisieren, ohne je Jäger, Fischer oder Hirt oder Kritiker zu werden, wie ich gerade Lust habe’.

Van den Berg probeert in dit boek aan te tonen, dat de zin van deze woorden actueel is voor al degenen die niet ‘bij een toestelletje zitten’, dat wil zeggen zij die geen expert zijn. Zij hebben hun handen vrij om datgene te doen waarin ze toevallig zin hebben.

Naast de pagina waarop deze titelverantwoording staat, ziet men een foto van een aantal paalzitters, die Van den Berg ‘stylieten van een moderne tijd’ noemt. Hij vindt dit paalzitten een vermaak voor passieven en roept op tot actiever vormen van vermaak: ‘denken en dichten, peinzen en mediteren’ en de beeldende kunsten, door hem als ‘legale huisvlijt’ getypeerd. In de beeldende kunst van tegenwoordig ziet hij ‘een oproep om het afscheid van de arbeid te voltrekken’.

Hebben niet velen vóór Van den Berg gewezen op de toenemende hoeveelheid vrije tijd en op de mogelijkheid dat mensen daardoor méér Homo Ludens worden? Het zijn dan ook niet in de eerste plaats deze conclusies die dit boek interessant maken, maar veeleer de wijze waarop Van den Berg ze bereikt en de argumenten die hij daarvoor aandraagt.