‘s Levens felheid in één band; Handschrift-Van Hulthem
Hans van Dijk

Het handschrift-Van Hulthem, met zijn meer dan tweehonderd teksten vormt een begrip in de medioneerlandistiek. De bekende typering ‘Nachtwacht van de Middelnederlandse letteren’ benadrukt de bijzondere waarde die in vakkringen aan deze codex wordt gehecht. Er zijn verschillende hypotheses opgesteld omtrent de wijze waarop de codex zou hebben gefunctioneerd. Bij het opstellen daarvan wordt dan vooral de wijze waarop de teksten in het handschrift-Van Hulthem worden gepresenteerd als een probleem beschouwd dat nadere verklaring behoeft, omdat de codex in dit opzicht tamelijk uniek is. De teksten zijn – in rubriek – doorlopend genummerd, hebben een titel, alsook een onderschrift waarin meestal het aantal regels per tekst wordt verantwoord (dit laatste, voor zover het althans geen prozateksten betreft).

De beter gekende teksten in het handschrift hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat ze (relatief) lang zijn. Omgekeerd ligt hier vermoedelijk tegelijkertijd de verklaring voor de onbekendheid van het overige materiaal, dat juist wordt gekenmerkt door zijn kortheid. In deze zin is het handschrift-Van Hulthem een goede representant van de door F.P. van Oostrom vastgestelde verschuiving vanaf omstreeks 1300 van de lange naar de korte vorm, die hij, met de nodige reserve, in verband brengt met een tijdgeest van desintegratie en verval.